ارزیابی و رتبه‌بندی نرم‌افزارهای موجود در مراکز آرشیوی ایران

هدف: یکپارچگی نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای می‌تواند امکان مدیریت بهتر اطلاعات را فراهم سازد. نرم‌افزار کتابخانه‌ای، باید به‌گونه‌ای طراحی و تولید شود که ضمن سادگی، در‌برگیرندۀ قابلیت‌های مختلفی جهت انجام انواع جست‌وجوها، ارائۀ نتایج بازیابی، نمایش اطلاعات، و مدیریت سابقۀ جست‌وجو برای انواع منابع اطلاعاتی باشد. این نکته، درمورد نرم‌افزارهای آرشیوی نیز صدق می‌کند. به‌این‌ترتیب، وجود نرم‌افزار آرشیوی جامع، براساس ساختاری استاندارد، در مراکز آرشیوی، می‌تواند نیازهای کاربران آن یعنی آرشیویست‌ها و پژوهشگران را در زمینۀ دستیابی به اطلاعات مورد نیاز برطرف سازد. روش گردآوری و تحلیل داده‌ها: پژوهش حاضر از نوع توصیفی است و به‌صورت پیمایشی انجام شده است. در مرحلۀ اول، با بررسی متون مختلف و گفت‌وگو با برخی متخصصان حوزۀ آرشیو، یک سیاهۀ وارسی از مواد آرشیوی به‌دست آمد. بر‌اساس اطلاعات به‌دست آمده از سیاهۀ وارسی مشخص ‌شد که در هر مرکز آرشیوی چه نوعی از مواد آرشیوی موجود است. در مرحلۀ بعدی، نرم‌افزارهای موجود در مراکز آرشیوی شناسایی و ارزیابی شد. برای این منظور، یک سیاهۀ وارسی تهیه شد. در سیاهۀ وارسی، پژوهشگر، ضمن شناسایی نرم‌افزارهای مورد استفاده در هر مرکز جهت مدیریت منابع آرشیوی، با مشاهدۀ این نرم‌افزارها به بررسی قابلیت‌های لازم در یک نرم‌افزار آرشیوی پرداخت. یافته‌ها:‌ در این پژوهش، مشخص شد که نرم‌افزارهای «نقش جهان» و «شناسنامۀ فرهنگی ایثارگران» دارای کمترین میزان انطباق با مؤلفه‌های موجود در سیاهۀ وارسی هستند. بیشتر نرم‌افزارهای آرشیوی بررسی شده، در بهره‌گیری از راهنمای کارآمد و استانداردهای آرشیوی، دارای نقاط ضعف بودند. نتیجه‌گیری: بررسی‌ها مشخص کرد که هیچ‌کدام از نرم‌افزارهای آرشیوی مورد مطالعه، استانداردهای آرشیوی را مورد استفاده قرار نمی‌دهند. البته نرم‌افزارهای رسا و سیمرغ، به‌صورتی مقدماتی و در حدی ضعیف، تاحدودی ایساد (استانداردهای بین‌المللی تنظیم و توصیف آرشیوی) را مورد توجه قرار داده بودند.